Prawa i obowiązki małżonków

Kontynuując cykl opracowań dotyczących Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, po omówieniu przepisów dotyczących zawarcia małżeństwa (artykuł z dnia 28.IX.2011 pt. „Zawarcie małżeństwa”), wypada przybliżyć uregulowania związane z prawami i obowiązkami małżonków. Kodeks już na początku działu II, mówi o równouprawnieniu małżonków, którzy są zobowiązani do wspólnego pożycia, wzajemnej pomocy, wierności i współdziałania dla dobra nowo założonej rodziny.

                Przez obowiązek wspólnego pożycia, w rozumieniu art. 23 KRO rozumieć należy wspólnotę fizyczną, duchową i ekonomiczną małżonków, kwestię natomiast współdziałania dla dobra rodziny może rozstrzygać sąd. Nie jest jednak możliwe roszczenie o wymuszenie tych obowiązków, przy czym przepisu art. 23 nie można traktować jako lex imperfecta, sąd bierze go bowiem pod uwagę w przypadku ustalania winy w rozkładzie pożycia.

                Artykuły 27-30 KRO regulują z kolei obowiązki majątkowe małżonków. I tak, w przepisach art. 27 i 28 KRO znajduje się obowiązek małżonków przyczyniania się do zaspokajania potrzeb rodziny, który jest niezależny od istnienia wspólnego pożycia między nimi. Obowiązek ten, jest podstawą obowiązku alimentacyjnego i co ważne, może być zabezpieczony  poprzez nakaz dla pracodawcy wypłacania całości lub części wynagrodzenia do rąk drugiego małżonka. Powyższe zabezpieczenie możliwe jest tylko wtedy, kiedy istnieje wspólne pożycie, jednak jego zerwanie już po wydaniu nakazu, nie jest podstawą do jego uchylenia.

Każde z małżonków ma również prawo do korzystania z mieszkania i przedmiotów użytkowych należących do majątku osobistego drugiego małżonka.

                Ważną regulację przewiduje art. 29 KRO, opisujący przedstawicielstwo ustawowe jednego małżonka do dokonywania czynności zwykłego zarządu majątkiem osobistym drugiego małżonka, w przypadku kumulatywnego spełnienia następujących przesłanek:

1. przemijająca przeszkoda
2. brak sprzeciwu drugiego małżonka (wobec osoby trzeciej sprzeciw jest skuteczny, jeżeli był jej wiadomy)
3. istnienie wspólnego pożycia

                Należy pamiętać, iż zgodnie z art. 30 KRO małżonkowie solidarnie odpowiadają swoimi majątkami osobistymi za zobowiązania jednego z nich, związane z zaspokajaniem normalnych potrzeb rodziny. Z ważnych powodów, sąd może na przyszłość wyłączyć tą solidarność, jednak, aby było to skuteczne wobec osób trzecich, to musza one o tym wiedzieć. Co istotne, odpowiedzialność solidarna jest niezależna od istnienia pożycia.

Karol Obrębski