Szukasz Porady?
Stała obsługa firm
Kancelaria w galerii
Samowola budowlana nadal "w budowie".
W opublikowanym 14 lutego 2012 r. przez Główny Urząd Nadzoru Budowlanego – Ruchu budowlanym za 2012 r., dane statystyczne wskazują że zjawisko samowoli budowlanej w Polsce cały czas ma się dobrze. Jak wynika bowiem z przeprowadzonych badań, w minionym roku wydano 365 decyzji legalizacyjnych samowole budowlaną – najwięcej w województwie mazowieckim, śląskim i małopolskim. Zasadnicza większość decyzji dotyczyła budynków jednorodzinnych. Co więcej, w 2012 r. wydano blisko 5 tysięcy decyzji nakazujących dokonanie rozbiórki określonych obiektów budowlanych, z czego ponad połowa (2666 decyzji) była skutkiem samowoli budowlanej.
Oczywiście nie da się nie zauważyć, że na przestrzeni ostatnich lat ogólna tendencja tego zjawiska ma charakter spadkowy, co napawa optymizmem na przyszłość, aczkolwiek nie zmienia to faktu, że ustawodawca próbuje już walczyć z tym problemem od wielu lal.
Czym więc tak naprawdę jest samowola budowlana, której konsekwencją może być nakaz rozbiórki wzniesionego obiektu? Niestety sprawa nie jest wcale tak prosta do wyjaśnienia. Wynika to z faktu, że ustawodawca w ustawie – Prawo budowlane z 1994 r. oraz w innych aktach dotyczących tematyki budownictwa nie zawarł definicji legalnej omawianego zagadnienia. Mając jednak na uwadze ogół przepisów budowlanych, zwłaszcza powołaną wyżej ustawę oraz ideę funkcjonowania regulacji z zakresu budownictwa, można wyprowadzić pewną ogólną definicję.
Zasadnicze znaczenie omawianemu zjawisku nadają art. 48, 49b oraz 50 ustawy budowlanej. Przepisy te wskazują bowiem, że w przypadku budowy lub wybudowania już obiektu budowlanego w całości lub w części bez pozwolenia na budowę, bez stosownego zgłoszenia do właściwego organu administracji architektoniczno-budowlanej lub pomimo wniesienia przez ten organ sprzeciwu wobec takiego zgłoszenia, organ (z zastrzeżeniem pewnych wyjątków) nakazuje rozbiórkę tego obiektu budowlanego lub jego części. W taki właśnie sposób prawodawca opisuje instytucję samowoli budowlanej.
Jak łatwo zauważyć, fundament definicji zjawiska samowoli budowlanej znajduje się w podstawowych instrumentach prawa budowlanego tj. pozwoleniu na budowę, zgłoszeniu oraz sprzeciwie. Ich wspólną cechą charakterystyczną jest to, że inwestor powinien podjęć starania w ich kierunku jeszcze przed rozpoczęciem prac budowlanych. Stanowi o tym wprost art. 28 u.p.b. wskazując że roboty budowlane można rozpocząć jedynie na podstawie ostatecznej decyzji o pozwoleniu na budowę. Wyjątkiem od tego są sytuacje, w których ustawodawca nie wprowadził w ogóle obowiązku uzyskania pozwolenia na budowę lub zastąpił je obowiązkiem zgłoszenia przez inwestora planowanej przez siebie inwestycji budowlanej. Zgłoszenie takie również powinno być przedstawione organowi przed rozpoczęciem inwestycji. Jeżeli organ w ciągu 30 dni od zgłoszenia nie wyrazi w formie decyzji sprzeciwu co do zgłoszonego przedsięwzięcia, wówczas inwestor może rozpocząć prace.
Nie wchodząc w szczegóły dotyczące istoty pozwolenia na budowę, podkreślić należy, że jego uzyskanie w zasadzie stanowi swoistą akceptację zamierzenia budowlanego inwestora oraz potwierdza m.in., że jest ono zgodne z przepisami budowlanymi, spełnia wymagania techniczno-budowlane, jest bezpieczne dla środowiska oraz nie narusza praw osób trzecich.
Poprzez procedurę wydawania decyzji o pozwoleniu na budowę, organ administracji ma bowiem bezpośredni wgląd w planowaną inwestycje budowlaną, o czym świadczy chociażby konieczność dołączenia do wniosku o pozwolenie na budowę projektu budowalnego wraz z wszelkimi innymi dokumentami wymaganymi na podstawie przepisów szczególnych (art. 33 ust. 2 u.p.b.). Podobną funkcję, ale w ograniczonym zakresie pełni również zgłoszenie. Wynika to z faktu, że inwestycje, które zostały objęte tylko tą formą reglamentacji nie są na tyle skomplikowane aby wymagały tak wnikliwej analizy. Podsumowując ten wątek, wskazać należy że powyższe instrumenty prawa budowlanego mają charakter kontroli prewencyjnej, która gwarantować ma bezpieczeństwo wznoszonej konstrukcji oraz jej zgodność z od strony formalnej (prawnej) oraz technicznej (budowlanej).
Konstatując powyższe, samowola budowlana w najprostszej formie sprowadza się do wykonywania prac budowanych bez uzyskania formalnego zezwolenia na ich prowadzenie. Konsekwencją jest to, że przez przedmiotowe zagadnienie należy rozumieć wszystko to co łączy się przesłankami podjęcia działalności budowlanej.
Tytułem uzupełniania należy zwrócić również uwagę na jeszcze jeden aspekt samowoli budowlanej. Zdarzają się bowiem i takie sytuacje, w których co prawda inwestor uzyskał pozwolenie na budowę, ale roboty budowlane są przeprowadzane w sposób niezgodny z ustaleniami dokonanymi w pozwoleniu bądź w przepisach. Przypadki takie zostały wskazane w art. 50 ust. 1 pkt 4 u.p.b. i również uznawane są w doktrynie jako przejaw samowoli budowlanej.
W języku potocznym powszechnie przyjmuje się więc, że samowola budowlana to po prostu prowadzenie budowy sprzecznie z przepisami prawa budowlanego. Aby móc jednak powiedzieć na czym samowola budowlana polega w konkretnym przypadku, potrzebna jest znajomość odpowiednich przepisów prawa budowlanego.
Damian Opalski
Szukasz porady prawnej?
Chcesz zlecić naszym prawnikom przygotowanie pisma lub prowadzenie sprawy?
Zobacz, jak wygląda nasza "Modelowa opinia prawna" i skorzystaj z formularza poniżej - wycena pytania zawsze jest bezpłatna.
Pracownicy PrawoDlaKazdego.pl pozostają do dyspozycji także w naszej Kancelarii, znajdującej się w Krakowie przy ulicy Lea 202A. Zadzwoń pod numer 609-709-999 i umów się na rozmowę z prawnikiem - zapraszamy na spotkanie.