Odpowiedzialność pracownika za powierzone mienie.

Zagadnieniem doniosłym społecznie i prawnie jest kwestia pracowniczej odpowiedzialności za mienie powierzone. Kwestię tę regulują przepisy kodeksu pracy w art. 124 i następnych. Jak stanowi art. 124 § 1 pracownik, któremu powierzono z obowiązkiem zwrotu albo do wyliczenia się: pieniądze, papiery wartościowe lub kosztowności, narzędzia i instrumenty lub podobne przedmioty, a także środki ochrony indywidualnej oraz odzież i obuwie robocze, odpowiada w pełnej wysokości za szkodę powstałą w tym mieniu. Pracownik odpowiada także w pełnej wysokości za szkodę w innym powierzonym mu mieniu, do którego zwrotu lub wyliczenia się był zobowiązany.

Odpowiedzialność za powierzone mienie jest surowsza niż za szkodę wyrządzoną pracodawcy przy wykonywaniu obowiązków pracowniczych. Pracodawcy powierzają pracownikom rozmaite mienie, w zależności od rodzaju świadczonej pracy. Może to być powierzenie stałe, związane np. z tym, że pracownik jest magazynierem, sprzedawcą w sklepie, powierzenie okazjonalne lub jednorazowe (gdy np. pracodawca przekazuje pracownikowi pieniądze na zakup określonej rzeczy). Na pracodawcy spoczywa natomiast obowiązek prawidłowego powierzenia mienia (dla celów dowodowych najlepiej, aby to powierzenie nastąpiło na piśmie). Powierzenie jest prawidłowe, jeżeli pracownik miał udział przy ustaleniu ilości i jakości powierzonego mu mienia. Pracownik musi mieć przy tym możliwość zwrotu mienia lub rozliczenia się z niego.

Najlepiej aby powierzenie mienia miało postać pisemną. Nie będzie wtedy żadnych wątpliwości co do tego, czy mienie to zostało pracownikowi faktycznie powierzone i czy pracownik zgodził się on na to. Pracownik odpowiada za szkodę wyrządzoną zarówno z winy umyślnej jak i nieumyślnej. Odpowiedzialność ta obejmuje rzeczywistą stratę i utracone korzyści. Ustawodawca wprowadził domniemanie winy pracownika. Zatem pracownik, który będzie chciał zwolnić się z odpowiedzialności, będzie musiał wykazać, że szkoda powstała z przyczyn od niego niezależnych (np. wejście do magazynu było słabo zabezpieczone, o czym pracodawca wiedział). Bardzo istotne jest również to, czy pracownik miał możliwość sprawowania pieczy nad mieniem. Innymi słowy należy ustalić, czy mienie to było w jakikolwiek sposób chronione przed dostępem innych osób, czy też narażone było na łatwy dostęp. Wskazówkę w tym zakresie zawiera wyrok Sądu Najwyższego z dnia z dnia 20  października 2009 r. I PK 87/09: „możliwe jest uwolnienie się pracownika od odpowiedzialności za szkodę w mieniu powierzonym również w przypadku udowodnienia, że szkoda powstała głównie (a nie tylko wyłącznie) z przyczyn za które nie ponosi on odpowiedzialności. Konieczne jest jednak by pracownik udowodnił tę okoliczność z wysokim stopniem prawdopodobieństwa. Nie ulega też wątpliwości, że rozstrzygnięcie o odpowiedzialności za szkodę musi uwzględniać nie tylko wszelkie zaniedbania ze strony pracodawcy ale i pracownika. Uwolnienie się od odpowiedzialności na podstawie art. 124 § 3 k.p. wymaga ustalenia jakiego rodzaju działania podjął pracownik by zapobiec powstaniu szkody, w szczególności jeżeli nie uważał za potrzebne zawiadomienia pracodawcy o możliwości powstania szkody lub już powstałej szkodzie. Pracownik może się ekskulpować w całości od odpowiedzialności tylko wówczas, gdy wykaże, że pomimo dołożenia wszelkich starań niedobór powstał z przyczyn od niego niezależnych. W przeciwnym wypadku możliwe jest jedynie częściowe uwolnienie się pracownika od odpowiedzialności materialnej”.

Maksymilian Szeląg-Dylewski