Rozwód bez orzekania o winie a obowiązek alimentacyjny.

Jak podkreśla się w orzecznictwie, świadczenia alimentacyjne między osobami rozwiedzionymi stanowią kontynuację obowiązku wzajemnej pomocy w zakresie utrzymania. Obowiązek ten nie wygasa w chwili rozwodu, a podlega jedynie pewnej modyfikacji. Wyrok rozwodowy bez orzekania o winie umożliwia każdemu z małżonków żądania alimentów. 

Jak stwierdził Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 16 grudnia 1987 r., (III CZP 91/86, LEX nr 3342) "istnienie obowiązku alimentacyjnego między rozwiedzionymi małżonkami zależy od równoczesnego spełnienia dwóch przesłanek. Pierwsza z nich wiąże się z udzieleniem odpowiedzi na pytanie, czy któryś z małżonków, a jeśli tak, to który z nich, ponosi winę rozkładu pożycia(...) Drugą przesłanką, od której zależy istnienie obowiązku alimentacyjnego między rozwiedzionymi, jest niedostatek po stronie małżonka żądającego dostarczenia mu środków utrzymania".

Rozwiedziony małżonek, który znajduje się w niedostatku może domagać się alimentów w zakresie swoich usprawiedliwionych potrzeb oraz możliwości zarobkowych i majątkowych zobowiązanego. Jednocześnie jak słusznie zauważył Sąd Apelacyjny w Poznaniu w wyroku z dnia 10 lutego 2004 r. I ACa 1422/03 „niedostatek stanowiący podstawę zasądzenia alimentów na rzecz rozwiedzionego małżonka (…) ma charakter względny, stąd małżonek domagający się alimentów winien w pełni wykorzystać wszystkie możliwości w celu uzyskania dochodów niezbędnych do zaspokojenia usprawiedliwionych własnych potrzeb”. Stan niedostatku może zaistnieć także w obliczu niemożności zaspokojenia części usprawiedliwionych potrzeb. Potrzeby te odnoszone są do sfery bytowej a także relatywizowane do takich czynników jak: wiek, stan zdrowia,

Kluczowe dla omawianego zagadnienia jest zawarte § 3 in fine art. 60 k.r.o. zastrzeżenie,  że omawiany obowiązek alimentacyjny wygasa z upływem pięciu lat od orzeczenia rozwodu. Jeżeli jednak nastąpią wyjątkowe okoliczności, sąd na żądanie uprawnionego, przedłuży wymieniony termin pięcioletni. Żądanie wydłużenia tego obowiązku może być zawarte już w pozwie i zawarte w wyroku rozwodowym. Powodem wydłużenia tego obowiązku mogą być np. ciężka choroba lub kalectwo osoby ubiegającej się o alimenty. 

Maksymilian Szeląg-Dylewski