NIK zajął negatywne stanowisko wobec zdolności orzeczniczych ZUS-u!

W oświadczeniu wydanym przez NIK można przeczytać, że „organy orzekające o prawie do renty lub różnego rodzaju ulg popełniają niekiedy błędy, bo nie zawsze przestrzegają standardów i procedur”. NIK negatywnie oceniła również przeprowadzoną kilka lat temu reformę, za sprawą której wyodrębniono dwa systemy orzecznicze - lekarski ZUS dla celów rentowych oraz orzekania o niepełnosprawności. Zdaniem NIK reforma ta „nie przyczyniła się do zwiększenia roli rehabilitacji leczniczej i zawodowej”.

Z uwagi na zbieżność zadań i wykorzystywanie podobnych kryteriów wobec wnioskodawców, (ocena naruszenia sprawności oraz zdolności lub brak zdolności do wykonywania pracy) zaproponowano ponowne połączenie obu trybów. Miałoby to m.in. poprawić los rencistów, którzy muszą brać udział w kolejnym postępowaniu administracyjnym „w celu uzyskania niektórych uprawnień i ulg przysługujących osobie niepełnosprawnej”.

NIK negatywnie oceniła również fakt, że oddziały ZUS  tylko w 1% orzekały o celowości przekwalifikowania zawodowego, co było spowodowane m.in.  brakiem pieniędzy na szkolenia i kursy. Zganiona została również współpraca oddziałów ZUS z urzędami pracy (w zakresie organizacji szkoleń). Z kolei „brak możliwości korzystania z rehabilitacji zawodowej sprawiał, że zapisy ustawy o rencie szkoleniowej w praktyce okazały się martwe”.

Poważnym zarzutem jest również stwierdzenie, że „powszechną praktyką organów orzekających było wydawanie decyzji przez lekarzy, którzy nie byli specjalistami w orzekanej chorobie”. W ocenie NIK za rzadko korzystano również z opinii lekarzy konsultantów  i specjalistycznych badań.

Konstatacja jest przytłaczająca dla oddziałów ZUS: „działalność organów orzeczniczych nie daje gwarancji, że publiczne pieniądze są wydatkowane racjonalnie, a świadczenia są przyznawane osobom uprawnionym”.

Należy mieć nadzieję, że wnioski wynikające z kontroli NIK choć w minimalnym zakresie przyczynią się do zmian w procedurach stosowanych przez oddziały ZUS. Od dawna było bowiem wiadome, że jest źle. Dopiero jednak raport NIK daje pełny obraz sytuacji.

Maksymilian Szeląg-Dylewski