Wykonanie zawieszonej kary niekonstytucyjne - wyrok TK.

Art. 75 § 1 Kodeksu karnego, nakazujący sądowi wykonanie zawieszonej kary pozbawienia wolności, jeżeli skazany w okresie próby popełnił podobne przestępstwo umyślne, za które orzeczono prawomocnie karę pozbawiania wolności został uznany przez Trybunał Konstytucyjny w pełnym składzie za niezgodny z Konstytucją RP. Trybunał zawiesił jednak obowiązywanie wyroku na 18 miesięcy.

Przytoczony powyżej przepis został zaskarżony przez mężczyznę skazanego na karę pozbawienia wolności, warunkowo zawieszoną. W okresie próby skazany popełnił drugie, podobne przestępstwo, za które także orzeczono mu kare pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania. Mając na względzie art. 75 § 1 Kodeksu karnego sąd zarządził wykonanie kary. Skazany podniósł zarzut niekonstytucyjności podstawy orzeczenia, jako naruszającej prawo do równego traktowania, gdyby bowiem popełnił inne przestępstwo (tzn. niepodobne do poprzedniego) to wtedy sąd nie musiałby zarządzać wykonania kary. Dodatkowo zwrócił uwagę na naruszenie zasady niezawisłości sądu, który musi orzec wykonanie kary, nawet wtedy, gdy sam jest przekonany o bezcelowości takiego postanowienia.

TK stwierdził, że sędzia sądu wykonawczego musi mieć możliwość oceny czynu przypisywanego skazanemu. Środek probacyjny stosowany w okresie próby powinien zmierzać do przygotowania skazanego do życia w porządku prawnym. Wszelki automatyzm stosowania prawa w zakresie pozbawienia wolności jest niedozwolony – podkreślił sędzia sprawozdawca prof. Andrzej Rzepliński.

Ww. przepis został uznany za sprzeczny z art. 45 ust. 1 Konstytucji, jako ograniczający rolę sądu przy rozstrzyganiu o sytuacji prawnej skazanego. W obecnym stanie prawnym sąd nie ma możliwości oceny prognozy kryminologicznej związanej ze sprawcą, co narusza jego kompetencje i niezawisłość.

Do wyroku zdania odrębne złożyło trzech sędziów. Zwracali oni uwagę m. in. że w przedstawionym powyżej stanie faktycznym skazany zawiera pewnego rodzaju „kontrakt” z sądem, a konsekwencje jego niedotrzymania określa kwestionowany artykuł. Nie ma według nich także zagrożenia niezawisłości sędziowskiej, bo przecież to sąd niezawiśle ocenia, czy dane przestępstwa są podobne.  

  Paweł Chrząszcz